Skrzyp polny (Equisetum arvense) i jego właściwości moczopędne ma zastosowanie do płukania dróg moczowych jako środek wspomagający w dolegliwościach układu moczowego. Jest też stosowany wspomagająco w leczeniu powierzchownych ran. Dowiedz się więcej o tym, jak parzyć ziele skrzypu, jego właściwościach leczniczych, skutkach ubocznych i przeciwwskazaniach.
Inne nazwy: chwoszcz, chwoszczka, jedlinka polna, strzępka, przęstka, krzemionka, koński ogon.
Surowce lecznicze: Ziele skrzypu (Equiseti herba) – zielone pędy.
Preparaty z ziela skrzypu otrzymuje się przez:
- suszenie i rozdrabnianie na drobne kawałki nadziemnych części rośliny,
- przez wyciskanie soku ze świeżych nadziemnych części,
- jako suche lub płynne ekstrakty z suszonego ziela.
Ekstrakty przygotowuje się z zastosowaniem techniki ekstrakcji związków z materiału roślinnego poprzez umieszczenie materiału roślinnego w rozpuszczalniku (takim jak etanol lub woda) w celu rozpuszczenia związków i utworzenia płynnego ekstraktu. W przypadku ekstraktów suchych rozpuszczalnik jest następnie odparowywany.
Substancje lecznicze: Przede wszystkim dużo krzemionki i to w postaci rozpuszczalnej, dobrze przyswajalnej, ponadto flawonoidy, saponiny, garbniki i sole mineralne.
Skrzyp polny – właściwości lecznicze i działanie
- moczopędne
- poprawiające przemianę materii
- hamujące krwawienia
Ziele skrzypu – zastosowanie
Właściwości moczopędne skrzypu
Ziele skrzypu zwiększa ilość wydalanego moczu, a wraz z nim szkodliwych produktów przemiany materii. Właściwości skrzypu zwiększania ilości moczu są silniejsze niż wielu znanych środków moczopędnych. Związki krzemu zapobiegają także odkładaniu się złogów w drogach moczowych. Skrzyp ma zastosowanie jako wspomagająca terapia nawadniająca w leczeniu zapalenia i zakażeń nerek i dróg moczowych, a także dla poprawienia diurezy (procesu wydzielania moczu). [1]Assessment report on Equisetum arvense L., herba. (pdf) European Medicines Agency, 2016 [dostęp: 11-05-2021] (ang.)
Dzięki zawartości związków krzemu skrzyp polny ma duże znaczenie w procesach regeneracyjnych, wpływa on na metabolizm kolagenu, a w konsekwencji na gojenie się ran i odbudowę kości. Czytaj poniżej jak parzyć herbatę ze skrzypu, aby uzyskać wysoką zawartość krzemu.
Ziele skrzypu jest szczególnie cenne dla ludzi w wieku podeszłym i dla kobiet karmiących, gdyż poprawia mineralizację kości. Skrzyp polny może mieć zastosowanie w przypadkach przedłużających się krwawień miesięcznych, a także w niewielkich krwawieniach z przewodu pokarmowego. [2]Leszek Marek Krześniak, Apteczka Ziołowa, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2738-7
Skrzyp polny na włosy i paznokcie
Skrzyp polny ma właściwości wzmacniające ściany naczyń. Zapobiega ich łatwemu pękaniu, zmniejsza skłonność do krwawień, poprawia stan włosów i paznokci. Właściwości te są też ważne w procesach odpornościowych.
Krzemionka zawarta w skrzypie jest rozpuszczalna w wodzie, więc są to idealne preparaty do stosowania zewnętrznego poprzez dodanie do kąpieli, jako kompres lub wzmacniająca płukanka do włosów, lub do moczenia paznokci. [3]Leszek Marek Krześniak, Apteczka Ziołowa, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2738-7
Skrzyp polny można stosować do okładów i przepłukiwania powierzchownych ran z tendencją do słabo gojących się, do płukania w przypadku krwawienia z nosa. [4]Assessment report on Equisetum arvense L., herba. (pdf) European Medicines Agency, 2016 [dostęp: 11-05-2021] (ang.)
Tradycyjne zastosowanie skrzypu
Medycyna ludowa uważała ziele skrzypu za cenny lek w przewlekłych zapaleniach oskrzeli, a także polecała go do płukania ust i gardła w stanach zapalnych lub do pielęgnacji włosów w przypadkach łysienia. Cyganie używali go jako leku przeciw padaczce. [5]Leszek Marek Krześniak, Apteczka Ziołowa, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2738-7
Herbata ze skrzypu polnego – jak parzyć
Skrzyp polny można spożywać w postaci naparu lub odwaru, do picia lub do stosowania na skórę. Zalecana dzienna dawka skrzypu to 3-12 g. Stosuje się przez okres od 2 do 4 tygodni.
Odwar: 2 łyżki skrzypu zalać 1/2 litra wody i gotować na wolnym ogniu przez ok. 15 minut. Odwar jest preferowany ze względu na mocniejsze właściwości lecznicze.
Napar, czyli potocznie herbata: 1-4 g rozdrobnionego ziela skrzypu zalać 150 ml wrzącej wody, parzyć 5-15 minut, po czym przecedzić. Pić 3-4 razy dziennie. Herbata jest pomocna jako łagodny, długoterminowy środek, np. wzmacniający włosy i paznokcie. Wysoka zawartość krzemu nie może być naprawdę uzyskana przez zwykłe parzenie herbaty.
Wykazano w badaniach, że poziom krzemu w całej roślinie wynosi około 5%, podczas gdy maksymalna ilość krzemu ekstrahowanego wodą (herbata ze skrzypu, bez gotowania) wynosiła tylko 0,3%. Namoczenie wysuszonej rośliny, a następnie gotowanie jej nawet przez kilka godzin znacznie zwiększy wydajność. Podsumowując, biorąc pod uwagę tradycyjną metodę przygotowania i dane doświadczalne, zaleca się gotowanie zioła 5- 15 minut. [6]Assessment report on Equisetum arvense L., herba. (pdf) European Medicines Agency, 2016 [dostęp: 11-05-2021] (ang.)
Z czym łączyć skrzyp polny?
Herbata lub odwar ze skrzypu zrobione:
- z zielem owsa jest dobra dla zdrowia kości,
- z dziurawcem może pomóc w przypadku moczenia nocnego,
- z krwawnikiem pospolitym, perzem właściwym i prawoślazem może pomóc złagodzić zapalenie pęcherza moczowego. [7]Lucinda Warner. Horsetail – Ancient Wonder, Modern Medicine. whisperingearth.co.uk, 2010. [dostęp: 11-05-2021] (ang.)
Skrzyp polny można także używać w kombinacji z innymi ziołami leczniczymi:
- Mącznica lekarska (Arctostaphylos uva ursi)
- Brzoza brodawkowata (Betula pendula)
- Jałowiec pospolity (Juniperus communis)
- Wilżyna ciernista (Ononis spinosa)
- Ortosyfon groniasty (Orthosiphon stamineus)
- Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea)
- Mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
- Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) [8]Assessment report on Equisetum arvense L., herba. (pdf) European Medicines Agency, 2016 [dostęp: 11-05-2021] (ang.)
Skrzyp polny – skutki uboczne i przeciwwskazania
Zgłaszano działania niepożądane i skutki uboczne leków zawierających ziele skrzypu. Należą do nich łagodne dolegliwości żołądkowe i jelitowe. Odnotowano także reakcje alergiczne, takie jak np. wysypka, obrzęk twarzy (częstotliwość jest nieznana).
Leki zawierające skrzyp polny nie mogą być stosowane w przypadku dolegliwości ze strony układu moczowego, jeśli zalecone zostało ograniczenie spożycia płynów ze względu na istniejące schorzenia (np. ciężkie choroby serca lub nerek).
Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż jeden tydzień, należy skonsultować się z lekarzem.
Leki zawierające ziele skrzypu powinny być stosowane wyłącznie u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 12 lat, z powodu braku danych co do bezpieczeństwa stosowania u dzieci.
Również, bezpieczeństwo stosowania preparatów zawierających ziele skrzypu Equiseti herba w okresie ciąży i laktacji nie zostało ustalone. Ze względu na brak wystarczających danych, stosowanie w okresie ciąży i laktacji nie jest zalecane. Dotyczy to też produktów do użytku zewnętrznego, nie należy ich stosować na piersi u kobiet karmiących piersią. [9]Equiseti herba. European Medicines Agency, 2016 [dostęp: 11-05-2021] (ang.)
Skrzyp polny – zbiór i suszenie
Ziele skrzypu polnego ścina się przez całe lato, 10-15 cm nad ziemią. Na lekarstwo należy wybierać pędy zdrowe, bez rdzy.
Suszenie skrzypu powinno odbywać się w miejscach ocienionych i przewiewnych, w suszarniach w temp. nie wyższej niż 40°C.
Przechowywać należy w suchych pomieszczeniach.
Występują także inne gatunki tej rośliny:
- skrzyp leśny (Equisetum silvaticum) o pędach silnie rozgałęzionych i często zwisających,
- skrzyp olbrzymi (Equisetum maximum) o białych międzywęźlach,
- łąkowy (Equisetum pratense) o sinozielonych pędach,
- skrzyp błotny (Equisetum palustre) – zawiera potencjalnie toksyczną palustrynę.
Skrzyp błotny zawiera potencjalnie toksyczną palustrynę!
Bibliografia