Szałwia lekarska (Salvia officinalis) może wspomagać zdrowie skóry, jamy ustnej, a nawet mózgu, a także zmniejszać ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 i choroby serca. Napar z szałwii jest pełen przeciwutleniaczy i związków przeciwzapalnych. Na co jeszcze pomaga? Poznaj właściwości lecznicze szałwii, jej działanie zastosowanie, a także przeciwwskazania i skutki uboczne.
Szałwia lekarska, od kilku wieków uprawiana w naszym kraju, pochodzi z krajów Basenu Morza Śródziemnego. Od czasów starożytnych szałwia była uważana za lek na bezpłodność. Ma bardzo szerokie zastosowanie, dlatego w dawnej Polsce mówiono „śmierć tego nie ubodzie u kogo szałwia w ogrodzie”.
Surowce lecznicze: liście szałwii (Salviae folium)
Substancje lecznicze: Szałwia zawiera olejek eteryczny, garbniki pirokatechinowe, flawonoidy, fenolokwasy, goryczki, prowitaminę A, witaminy B1, C, PP, a także sole mineralne. [1]Leszek Marek Krześniak, Apteczka Ziołowa, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2738-7
Szałwia lekarska – właściwości lecznicze i działanie
- przeciwpotne
- przeciwzapalne
- żołądkowe
- dezynfekujące
- przeciwcukrzycowe
Szałwia lekarska – zastosowanie
Szałwia lekarska ma właściwości przeciwzapalne, zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie stosowana. Hamuje rozmnażanie się wielu rodzajów bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, a także odpornych na antybiotyki. Unieczynnia toksyny bakteryjne. [2]Leszek Marek Krześniak, Apteczka Ziołowa, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2738-7
Szałwia na przewód pokarmowy
Szałwia lekarska zatrzymuje krwawienia z przewodu pokarmowego i zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych.
Pobudza wydzielanie soku żołądkowego. Jest korzystna w leczeniu chorób wątroby przebiegających z upośledzonym wytwarzaniem żółci lub po toksycznym uszkodzeniu wątroby.
Ponadto przywraca prawidłową czynność skurczową jelit, znosi skurcze jelit, ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów, działa wiatropędnie. [3]Leszek Marek Krześniak, Apteczka Ziołowa, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2738-7
Szałwia na pocenie
Działanie przeciwpotne wyciągu z liści szałwii występuje już po 2-3 godzinach od spożycia i trwa 1-3 dni. Szałwia lekarska może mieć zastosowanie w stanach nadmiernej potliwości w chorobach gorączkowych, w nadczynności tarczycy, na tle zaburzeń nerwicowych i w okresie przekwitania, a także na pocenie twarzy i nóg. [4]Leszek Marek Krześniak, Apteczka Ziołowa, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2738-7
Szałwia na menopauzę
Może też zmniejszać uderzenia gorąca u kobiet w okresie menopauzy. Badania wykazały, że przyjmowanie wyciągu z szałwii przez 8-12 tygodni poprawia objawy menopauzy, zwłaszcza uderzenia gorąca i nocne poty.
Co więcej, okazało się, że robi to bez wpływu na poziom hormonów. Sugeruje to, że podczas gdy szałwia może poprawić objawy menopauzy, to jest mało prawdopodobne, aby pomogła kobietom z nieprawidłowym miesiączkowaniem, ponieważ takie zaburzenia są głównie pod wpływem poziomu hormonów.
Szałwia na gardło i na ból zęba
Szałwia lekarska ma kilka zastosowań dla zdrowia jamy ustnej i gardła ze względu na swoje właściwości antybakteryjne i gojące rany. Znana jest popularnie jako zioło do płukania jamy ustnej w przypadkach kłopotów z zębami i dziąsłami.
Szałwia może łagodzić ból i stany zapalne jamy ustnej, a także nieświeży oddech. Może także być używana do płukania gardła przy anginach. [5]Leszek Marek Krześniak, Apteczka Ziołowa, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2738-7
Szałwia na skórę i rany
Wyciągów z szałwii można używać do przemywania i kompresów w przypadku trudno gojących się ran oraz czyraków, a także przy zapaleniach skóry.
Szałwia zawiera kamforę i karnozol, które pomagają zapobiegać uszkodzeniom skóry. Może również przyspieszać gojenie się ran i zabijać szkodliwe bakterie i grzyby. [6]Leszek Marek Krześniak, Apteczka Ziołowa, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2738-7
Szałwia na cukrzycę
Szałwia lekarska ma także właściwości obniżające poziom cukru we krwi, co może być korzystne w leczeniu cukrzycy. Jest to jednak działanie stosunkowo słabe i może uzupełniać jedynie działanie innych leków przeciwcukrzycowych. Zmiany w leczeniu cukrzycy należy zawsze uzgodnić z lekarzem!
Inne właściwości szałwii lekarskiej
W badaniach w probówkach herbata z szałwii i jej związki czynne wykazały kilka efektów w walce z rakiem.
Herbata z szałwii może także spowolnić rozwój choroby Alzheimera, a także poprawić nastrój i pamięć.
Niektóre badania wskazują, że szałwia może pomóc poprawić poziom cholesterolu i trójglicerydów, potencjalnie zmniejszając ryzyko chorób serca.
Badania naukowe potwierdzają wiele z tych zastosowań, potrzebne są jednak dalsze badania na ludziach dla potwierdzenia tych właściwości. [7]9 Emerging Benefits and Uses of Sage Tea. www.healthline.com [dostęp 31-07-2021] (ang.)
Szałwia w czasie ciąży
Szałwia jest czasami stosowana w leczeniu mdłości u kobiet w ciąży i na zatrzymanie laktacji (zmniejszenie produkcji mleka) u kobiet odstawiających dziecko od piersi lub z nadmierną podażą.
Przyjmowanie szałwii podczas ciąży może być niebezpieczne ze względu na zawartość tujonu, substancji chemicznej występującej w niektórych odmianach szałwii. Tujon może wywołać miesiączkę u kobiety, a to z kolei może spowodować poronienie.
Unikaj też szałwii, jeśli karmisz piersią. Istnieją pewne dowody na to, że tujon może zmniejszać ilość mleka matki. Istnieje ryzyko, że może doprowadzić do całkowitego zaniku pokarmu. [8]Sage. www.webmd.com [dostęp 31-07-2021] (ang.)
Szałwia lekarska – skutki uboczne
Szałwia spożywana w celach kulinarnych jest uważana za bezpieczną dla dorosłych i dzieci. Natomiast w celach leczniczych, szałwia lub ekstrakt z szałwii może być szkodliwy, jeśli jest nadużywany lub stosowany przez długi okres czasu.
Dzieje się tak, ponieważ szałwia zawiera tujon, neurotoksynę odpowiedzialną za działanie zmieniające umysł napoju alkoholowego absynt.
Spożywana w nadmiarze, szałwia może wywołać poważne skutki uboczne, w tym niepokój, wymioty, zawroty głowy, szybkie bicie serca, drżenie, drgawki i uszkodzenie nerek.
Olejek szałwiowy – skutki uboczne
Olejek szałwiowy jest szczególnie toksyczny, wywołując niepożądane objawy już po 12 kroplach.
Z tego powodu, olejek szałwiowy nie nadaje się do picia i nigdy nie powinien być przyjmowany doustnie! Nawet stosowany miejscowo, olejek z szałwii może powodować wysypkę lub podrażnienia, jeśli nie zostanie rozcieńczony.
Szałwia lekarska – przeciwwskazania
Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, w tym ziołowych, takich jak szałwia, aby być w pełni świadomym potencjalnych właściwości, przeciwwskazań i skutków ubocznych.
Szałwia stosowana w nadmiarze może sprawić, że leki przeciwdrgawkowe będą mniej skuteczne.
Nadmierne stosowanie szałwii u osób przyjmujących leki przeciwcukrzycowe może również wywołać potencjalnie poważny spadek poziomu cukru we krwi, prowadzący do hipoglikemii.
Suplementy z szałwii powinny być stosowane ostrożnie u osób z zaburzoną czynnością nerek. [9]Health Benefits of Sage. www.verywellhealth.com [dostęp 31-07-2021] (ang.)
Napar/herbata z szałwii
Herbata z szałwii jest łatwo dostępna w aptekach, a nawet w większości sklepów spożywczych. Można również przygotować aromatyczny napar z szałwii:
- 1 łyżka stołowa (15 g) świeżej lub 1 łyżeczka (4 g) suszonej szałwii
- 1 szklanka (240 ml) wody
- świeży sok z cytryny (opcjonalnie)
Po prostu doprowadź wodę do wrzenia, a następnie dodaj szałwię i parz przez około 5 minut. Przecedź, aby usunąć liście, a następnie dodaj sok z cytryny do smaku. Herbatę z szałwii można pić zarówno na ciepło, jak i na zimno.
Jak długo można stosować szałwię?
W przypadku stosowania kapsułek lub wyciągów z szałwii nigdy nie należy spożywać więcej niż zalecana dawka na etykiecie produktu. Kuracja szałwią nie powinna trwać dłużej niż 4-6 tygodni.
Zbiór i suszenie szałwii lekarskiej
Szałwia jest rośliną wieloletnią. Zakwita w drugim roku życia, w maju i czerwcu fiołkowymi, czasem białymi kwiatami, w sierpniu wydaje owoce. Uprawa szałwii wymaga starannej ochrony przed mrozami.
Już w pierwszym roku życia rośliny można zebrać 1/3 liści nie narażając jej na zniszczenie. W drugim roku ścina się pędy w początkowym okresie kwitnienia, kiedy zawierają najwięcej olejku eterycznego.
Liście szałwii należy suszyć w miejscach ocienionych, przewiewnych, w suszarniach w temp. nie wyższej niż 35°C. Przechowywać w workach płóciennych w suchych pomieszczeniach. [10]Leszek Marek Krześniak, Apteczka Ziołowa, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2738-7
Bibliografia